Plannen van het kabinet rond de begeleiding van (ex-)gedetineerden zullen tot slechtere resultaten leiden bij hun terugkeer in de samenleving. Zes particuliere organisaties die zich inzetten voor de begeleiding van (ex-)gedetineerden hebben daarover een brandbrief aan de Tweede Kamer geschreven. De organisaties pleiten voor een ander beleid bij het uitvoeren van straffen, zodat met hetzelfde geld een veel beter resultaat behaald kan worden.
In hun brief doen de organisaties vijf concrete voorstellen ter verbetering van het beleid.
1. Er moeten meer mogelijkheden voor intensieve begeleiding van (ex) gedetineerden tijdens en na de straftijd komen. Door de budgetten voor straffen anders in te zetten kan met minder geld meer bereikt worden. Het (kleine) budget van ruim 14 mln. euro voor 24-uurs begeleiding en nazorg aan (ex-)gedetineerden kan beter worden ingezet door (ook) de straftijd nog meer voor strakke begeleiding te benutten. Per saldo hoeft detentie zo niet meer te kosten, maar wordt deze wel effectiever en leidt deze tot lagere recidive. Ook combinaties van begeleiding en elektronische detentie moeten worden uitgebreid.
2. Begeleiding moet niet verward worden met forensische zorg. Bij begeleiding van (ex) gedetineerden moet rekening gehouden worden met eventuele psycho-sociale beperkingen, maar die hoeven niet altijd leidend te zijn voor de begeleiding. Meestal gaat het bij resocialisatie en begeleiding om gedragsverandering en het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van de (ex) gedetineerde. Dat vergt een andere gerichtheid dan het verlenen van zorg. Begeleiding zien als een vorm van forensische zorg leidt op termijn tot onnodig hoge kosten.
3. Begeleiding van gemotiveerde gedetineerden aansluitend aan hun detentie moet een landelijke taak blijven. Bekostiging door gemeenten komt er in de praktijk vaak niet van. Daardoor vervallen ex gedetineerden te veel opnieuw in criminaliteit, wat weer nieuwe hoge kosten met zich meebrengt voor overheid en samenleving. Gemeenten en Rijk moeten een gezamenlijke oplossing zoeken voor financiering van begeleiding in de overgangssituatie na detentie.
4. Voor vrijwilligerswerk bij begeleiding van (ex-) gedetineerden tijdens en direct na detentie is jaarlijks 1,5 miljoen euro extra nodig. Dat helpt recidive, en daarmee kosten, te verlagen. De door het Kabinet geplande uitbreiding van het aantal vrijwilligers van nu 3.000 tot uiteindelijk 10.000 is zonder extra budget een illusie.
5. Gedetineerde moeders moeten de kans krijgen hun straftijd anders en buiten de gevangenis in te vullen, zodat ze onder begeleiding bij hun kinderen kunnen blijven. Detentie zorgt voor scheiding van moeders en kinderen. Door moeder en kind samen, buiten een gevangenis, te begeleiden kan de straftijd constructief worden benut. Het scheelt bovendien kosten aan detentie, maar ook aan jeugdzorg omdat plaatsing en begeleiding van de kinderen elders overbodig wordt. Door de straftijd van vrouwen met kinderen anders in te vullen kan bijna de helft op de kosten van de detentietijd worden bespaard en worden bovendien toekomstige problemen en dus kosten voorkomen.
De brief is aan de Tweede Kamer gestuurd bij gelegenheid van de behandeling van de begroting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Die vindt op woensdag 28 en donderdag 29 november plaats. De brief is geschreven door vijf organisaties op het gebied van nazorg aan en (vrijwillige) begeleiding van (ex-)gedetineerden, te weten Door (provincie Zeeland), Exodus Nederland, Gevangenenzorg Nederland (beide landelijk actief), Moria (Nijmegen) en Ontmoeting (o.a. actief in Epe en Hummelo), alsmede door brancheorganisatie Federatie Opvang.