In 2013 hebben gemeenten € 0,7 miljard aan aanvullende verliezen of winstvermindering moeten nemen op grondposities. In totaal is er in de periode 2010 – 2013 door gemeenten op deze posities € 4,0 miljard aan verlies en minder winst genomen. Een analyse van mogelijke toekomstscenario’s laat zien dat op grondposities in de komende jaren nieuwe verliezen te verwachten zijn van € 0,3 tot 2,1 miljard. Daarmee hoeft voor het eerst in vijf jaar de verliesverwachting niet naar boven toe te worden bijgesteld.
Dit blijkt uit onderzoek naar de financiële effecten van de crisis bij gemeentelijke grondbedrijven. Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu heeft hierover een brief gestuurd aan de Tweede Kamer, mede namens minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Blok (Wonen en Rijksdienst). Het onderzoek is uitgevoerd door EY/Fakton in opdracht van de drie ministers, in samenwerking met de VNG.
Gemeenten op goede weg
Volgens de betrokken ministers bevestigt het rapport het beeld dat het wettelijke en bestuurlijke stelsel rondom het grondbeleid naar behoren functioneert. Gemeenten en provincies nemen hun verantwoordelijkheid en maken werk van het oplossen van de financiële problemen, maar zijn er nog niet. Gemeenten kunnen in de komende jaren te maken krijgen met aanvullende verliezen, mede door het overaanbod van grond voor met name woningbouw en bedrijventerreinen en veranderende marktomstandigheden, ondanks het prille herstel van de woningmarkt.
Samenwerkingsverbanden
In het onderzoek is voor het eerst ook een verkenning opgenomen naar de financiële positie van gemeenten in samenwerkingsverbanden, ook al is slechts over een beperkt aantal samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen openbare financiële informatie beschikbaar. Uit de informatie die de onderzoekers hebben kunnen vinden, leiden zij af dat er in 2013 tussen de € 75 miljoen en € 100 miljoen aan verlies is genomen in de samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen.
Het Rijk
Het kabinet wil via de Crisis- en Herstelwet die uiteindelijk opgaat in de Omgevingswet de mogelijkheden voor een zogenoemd faciliterend grondbeleid versterken. Daardoor kunnen gemeenten in de toekomst plannen maken, zonder zelf grond te kopen. Gemeenten lopen dan minder financieel risico. Daarnaast werken gemeenten en het Rijk samen aan meer transparantie van de gemeentelijke financiën door aanpassing van het Besluit Begroten en Verantwoorden.